Bachowskie ciekawostki z naszych okolic

Z okazji przypadających w 2025 roku kilku bachowskich rocznic w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze odbyło się wydarzenie poświęcone biografii i twórczości Jana Sebastiana Bacha ze szczególnym uwzględnieniem udziału Dolnoślązaków w życiu i dziedzictwie artystycznym wielkiego kompozytora. W ramach cyklu „Historia przy kawie” 1 kwietnia miłośnicy kultury wysłuchali wykładu z prezentacją. Dodatkowym walorem spotkania była możliwość obejrzenia bezcennych i unikatowych instrumentów muzycznych z czasów działalności kompozytora. To rzadko prezentowana część zbiorów kamiennogórskiego muzeum, obejmująca m.in. dzieła wrocławskich i lipskich mistrzów z XVII i XVIII wieku.

Prezentację przygotował Robert Główczyk z Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze. Autor opowiadał o relacjach Jana Sebastiana Bacha z osobami, które pochodziły z terenów dzisiejszego województwa dolnośląskiego. Były to często bardzo bliskie relacje (m.in. zawodowe i rodzinne), a także epizodyczne (np. odwiedziny). Bach korzystał z dorobku dolnośląskich twórców, szczególnie poetów, pisząc do ich słów muzykę (m.in. w licznych kantatach i w pasjach). Kolejną kategorią zaprezentowanych powiązań był udział Dolnoślązaków w promowaniu dziedzictwa bachowskiego zarówno za życia kompozytora, jak i po jego śmierci (m.in. udział regionalnych animatorów kultury w tzw. „renesansie bachowskim” w XIX wieku). Wykład obejmował również prezentację artystów i kolekcjonerów, którzy przysłużyli się upamiętnieniu mistrza, np. jako autorzy projektów szczególnie ważnych pomników czy nagrobka Bacha.

Opowieść o osobach i kontaktach z nimi, była bogato ilustrowana przykładami, w tym fotografiami oryginalnych rękopisów i wydań dzieł Bacha, lirykami dolnośląskich poetów z pierwodruków, rycinami z wizerunkami wymienianych osób. Wszystkie materiały zostały wybrane i wyszukane przez autora prezentacji podczas wieloletniej kwerendy dotyczącej bachowskich kontekstów. Wśród wymienionych osób związanych z Bachem znaleźli się: Christian Ludovici z Kamiennej Góry - przełożony Bacha w Szkole św. Tomasza w Lipsku; Christoph Gottlob Wecker, organista w Kościele Pokoju w Świdnicy – uczeń Bacha; Johann Christoph Altnickol, organista w Wieża koło Gryfowa Śląskiego – uczeń i zięć Bacha; Georg Christian Lehms z Legnicy - autor tekstów kantat Bacha; Johann Heermann z Rudnej koło Lubina - autor tekstów z kantat i pasji Bacha; Caspar Neumann z Wrocławia - autor tekstów z kantat Bacha; Johann Heinrich Winckler z Jałowca koło Lubania - kolega Bacha ze szkoły św. Tomasza w Lipsku i autor tekstu kantaty Bacha; Johann Balthasar Reimann z Kościoła Łaski w Jeleniej Górze - który odwiedził Bacha w Lipsku i użyczył mu swojej muzyki; Christian Benjamin Klein z Pastewnika, organista w Kowarach - propagator dzieł Bacha, kolekcjoner i kopista dzieł Bacha (zachowane rękopisy są częścią zbiorów Biblioteki Bachowskiej); Johann Theodor Mosevius, dyrektor muzyczny Uniwersytetu Wrocławskiego - propagator i badacz dzieł Bacha, sprawca "renesansu bachowskiego" na Śląsku; Julius Hübner, malarz z Oleśnicy - współautor projektu najstarszego pomnika Bacha w Lipsku; Kunz Nierade z Wołowa, uczeń szkół w Wałbrzychu - autor projektu grobowca Bacha w Lipsku.

Uczestnicy spotkania mogli również zobaczyć cenne instrumenty muzyczne, w tym cynk z XVII wieku, instrumenty z grypy obojów z I połowy XVIII wieku i fagot - wykonane we Wrocławiu, czy obój z połowy XVIII wieku z Lipska. Są one częścią kolekcji muzykaliów w zbiorach Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze. Należą do najcenniejszych tego typu instrumentów w zbiorach w Europie Środkowej. Partie pisane na tego rodzaju instrumenty znajdują się w dziełach Jana Sebastiana Bacha. Uczestnicy spotkania mogli wysłuchać krótkich fragmentów zaczerpniętych m.in. z kantat Bacha, w których kompozytor zaprezentował szczególne brzmienie oboju, oboju miłosnego czy rożka angielskiego. Bardzo często partie pisane na te instrumenty miały szczególną retoryczną rolę w dziełach sakralnych Bacha. Dodatkową wartością zaprezentowanych podczas spotkania wyselekcjonowanych fragmentów było również to, że pochodziły z kompozycji, w których Bach wykorzystał słowa poetów z Dolnego Śląska. Dzięki temu uczestnicy muzealnego wydarzenia mogli poznać zarówno możliwości instrumentarium zaprezentowanego w gablocie, jak i usłyszeć bachowskie opracowania muzyczne poetyckiej twórczości poetów z Legnicy, Wrocławia czy Rudnej.

W wydarzeniu licznie udział wzięli mieszkańcy regionu, młodzież oraz seniorzy. Dziękujemy za spotkanie!

W 2025 roku przypadają m.in. 340. rocznica urodzin Jana Sebastiana Bacha, 275. rocznica śmierci kompozytora, 195. rocznica wykonania Pasji św. Mateusza Bacha we Wrocławiu, 440. rocznica urodzin Johanna Heermanna z Rudnej (librecista bachowski), 200. rocznica śmierci Christiana Benjamina Kleina z Pastewnika i Kowar - kolekcjonera dzieł Bacha.

Foto: Muzeum Tkactwa w Kamienej Górze, EK/ID24, BT/Powiatowa.info