Święto biblioteki: muzealna biblioteka, biblioteczne tradycje, nadchodząca wystawa

Dzień Bibliotekarza i Bibliotek w Polsce obchodzimy 8 maja. Z tej okazji kilka słów o bibliotece podręcznej w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze oraz o historycznych tradycjach bibliotecznych w Kamiennej Górze.

Biblioteka w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze powstała wraz z założeniem Muzeum Regionalnego w Kamiennej Górze. Dziś księgozbiór liczy ponad 3500 woluminów i podzielony jest na dwie części: księgozbiór zabytkowy i księgozbiór podręczny. Księgozbiór zabytkowy liczy 136 starodruków. Przeważającą część tworzą dzieła o tematyce teologicznej, ale znajdziemy w nim również ciekawe pozycje z innych dziedzin nauki: geografii, astronomii, medycyny, historii i biologii. W części podręcznej muzeum zgromadziło kilka tysięcy książek i czasopism związanych z historią i historią sztuki, muzealnictwem, konserwatorstwem, regionalistyką, turystyką, prawem itd.

Tradycje biblioteczne w Kamiennej Górze sięgają dawnych czasów. Największą sławę, wykraczającą daleko poza miasto i region, zdobyła Biblioteka Wallenberga (nazywana również Biblioteką Wallenberga-Fenderlina). Nazwa związana była z nazwiskami fundatorów książnicy. Biblioteka działała od 1728/1729 roku przy ewangelickim Kościele Łaski w Kamiennej Górze. Przez dziesiątki lat działalności zgromadziła ciekawy księgozbiór, który pod koniec XIX wieku osiągnął kilka tysięcy woluminów. Wydane zostały dwa katalogi zbiorów. Pierwszy, w stulecie biblioteki, wydał zasłużony regionalista Perschke (1829). Kolejny katalog opracował bibliotekarz Langer (1881). Dzięki tej drugiej publikacji wiemy, że w bibliotece w Kamiennej Górze znajdowały się cenne publikacje i rękopisy. Katalog Langera grupował książki według tematyki (Encyklopedie, Języki i starożytności, Filozofia i pedagogika, Teologia, Historia i nauki pomocnicze, Geografia i krajoznawstwo, Literatura niemiecki, literatura inna, Handel, ekonomia, technika, sztuka, Prawo i samorząd, Medycyna, Matematyka, nauki przyrodnicze, Rękopisy). Jak widać, książnica gromadziła zróżnicowany tematycznie księgozbiór. W katalogu można znaleźć wzmiankowane dzieła np.: Kanta, Leibniza, Pestalozziego, Paracelsusa, św. Augustyna, Biblię (po niemiecku, polski, angielsku, czesku, łacinie, hiszpańsku, grecku, hebrajsku), pisma Lutra i Melanthona, pisma różokrzyżowców, pisma Schwenckfelda, Koran, utwory literackie m.in.: Goethego, Lessinga, Kleista, Schillera, Ezopa, Ajschylosa, Cycerona, Homera, Horacego, Rousseau, Szekspira, Woltera, Grimmów, dzieła naukowe m.in.: Galena, Hipokratesa, Darwina, Humboldta, Kopernika, Keplera, encyklopedie Brockhausa, muzykalia, rękopisy (listy reformatorów luterańskich), sztambuchy.

Biblioteka Wallenberga posiadała również zbiór kuriozów – Kunstkammerę, czyli gabinet osobliwości. Był to zaczątek muzealnictwa w Kamiennej Górze. Po 1945 roku zbiory biblioteki i gabinetu uległy rozproszeniu. Niewielka część znajduje się w zbiorach Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze. Większość z książek trafiła do Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi i Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Badania potwierdzają, że do zbiorów BUW w 1949 roku wywieziono z Kamiennej Góry 6.658 tomów książek, 65 rękopisów, atlasy i globusy. Natomiast w 1968 roku ok. 3000 woluminów starych druków zostało przekazanych do Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi. Do dziś trwają badania identyfikujące tę spuściznę m.in. na podstawie pieczęci i exlibrisów.

W maju Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze planuje zaprezentować na specjalnej wystawie czasowej część dawnych zbiorów bibliotecznych i kartograficznych. Będą to cenne publikacje wydane w XVIII i XIX wieku, rękopisy, a także dawne mapy. Więcej informacji wkrótce.

opr. Robert Główczyk, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze