Literaci w Kamiennej Górze i Kamienna Góra w literaturze

Kamienna Góra nie może się jeszcze pochwalić własnymi wielkimi nazwiskami literackimi na miarę nagrody Nobla, Bookera czy Nike. W historii miasta mamy jednak wiele ciekawych literackich kontekstów związanych m.in. z wizytami znanych pisarzy czy wspominaniem Kamiennej Góry na kartach utworów literackich. 3 marca przypada Międzynarodowy Dzień Pisarzy i Pisarek.

Kamienną Górę i okolicę w ciągu kilku stuleci odwiedziło wielu pisarzy niemieckich i polskich. Wybrani twórcy, którzy odwiedzili nasze miasto:

• Śląski poeta i dramatopisarz, Daniel Czepko (wizyta w 1648)

• Wybitny śląski mistyk i poeta, Angelus Silesius (wizyta w 1671 w Kamiennej Górze i Krzeszowie). Krzeszów został utrwalony w jego twórczości za sprawą krzeszowskiej książki pasyjnej „Schmertzhaffter Lieb und Creutz-Weeg”

• Wybitny niemiecki poeta, Johann Christian Günther (mieszkał w Kamiennej Górze kilka miesięcy na przełomie 1721/1722). W jego twórczości poetyckiej pojawiają się nawiązania do Kamiennej Góry i mieszkańców miasta, w tym rodziny Beuchel

• Pastor i poeta, Ernst Leberecht Semper (mieszkał w latach 1749-1758)

• Król pruski Fryderyk II Wielki pisał po francusku wiersze do filozofa Woltera adresowane z Kamiennej Góry (wizyta w 1759)

• Poeta, autor librett operowych, Gottlieb Stephanie (brał udział w bitwie pod Kamienną Górą w 1760)

• Jeden z największych poetów w dziejach, Johann Wolfgang Goethe (wizyta z noclegiem w 1790). Znana jest treść listów Goethego wysłanych z Kamiennej Góry. Legendą literacką jest spotkanie poety z wartownikiem miejskim, który miał wyrecytować Goethemu własny wierszowany toast

• Autor poczytnych „Listów ze Śląska”, prezydent John Quincy Adams (wizyta z noclegiem w 1800 roku). W dwóch listach opisana jest Kamienna Góra i Krzeszów

• Pisarz i poeta, autor słów Hymnu Polski, Józef Wybicki (wizyta 1803 w Kamiennej Górze i Leszczyńcu)

• Pisarka i pamiętnikarka, Joanna Schopenhauer (kilkudniowa wizyta w 1804 roku). W jej wspomnieniach literackich wydanych w formie książki podróżniczej znajduje się spora część poświęcona pobytowi w Kamiennej Górze.

• Filozof i pisarz, Arthur Schopenhauer (kilkudniowa wizyta w 1804 roku). W jego młodzieńczych wspomnieniach, wydanych pośmiertnie, znajduje się fragment poświęcony pobytowi w Kamiennej Górze w tym na temat wycieczki z Kamiennej Góry do Adrspachu z przewodnikiem z Kamiennej Góry

• Tłumacz sztuk Szekspira, Johann Wilhelm Gottlieb Otto Benda (pełnił urząd burmistrza miasta w latach 1808 - 1816)

• Ceniony romantyczny poeta, Theodor Körner (wizyta w 1809). W jego twórczości pojawiają się wątki kamiennogórskie. W jednym z poematów jest wzmianka o hotelu Zum Raben w Kamiennej Górze

• Amerykański powieściopisarz, Washington Irving, autor „Jeźdźca bez głowy” (wizyta w 1823 roku). Wizyta w Kamiennej Górze i Lubawce została opisana w jego pamiętniku.

• Profesor, ceniony poeta romantyczny, autor słów Hymnu Niemiec, August Heinrich Hoffman von Fallersleben (wizyty w 1824, 1844)

• Pisarz i dziennikarz Juliusz Robert Edward Krebs, autor powieści o Kościuszce (prowadził gazetę w Kamiennej Górze w 1827 roku)

• Poeta, Heinrich Laube (wizyta w 1833). Kamienna Góra pojawia się w jego zbiorze „Reisenovellen”.

• Polski poeta romantyczny, Bogusz Zygmunt Stęczyński (wizyta w połowie XIX wieku). W jego poemacie "Sudety w 24 pieśniach” znajduje się kilka wersów poświęconych Kamiennej Górze i bazylice w Krzeszowie.

• Ceniony śląski poeta i dramatopisarz, autor sztuki o Tadeuszu Kościuszce, Karl von Holtei (wizyta w połowie XIX wieku). Wątek Kamiennej Góry pojawia się w jednej z jego powieści (wzmianka o hotelu Zum Raben oraz dniu targowym na rynku).

• Ceniony poeta, Detlev von Liliencron (wizyta 1866 z powodu udziału poety w wojnie prusko-austriackiej). W jego pamiętnikach pojawia się wspomnienie urodzin spędzonych w Kamiennej Górze, tuż przed wybuchem wojny i bitwy pod Trutnovem

• Ceniony powieściopisarz i poeta, Theodor Fontane (wizyta w 1869 w czasie pracy nad książką o przebiegu wojny prusko-austriackiej)

• Autor pamiętników, listów, reportaży wojennych, generał Helmuth von Moltke (wizyta w 1875 roku)

• Ceniony powieściopisarz, autor „Winnetou”, Karl May (wizyta w Krzeszowie w 1907, przejazd przez ziemię kamiennogórską: Kamienna Góra – Krzeszów – Lubawka w drodze powrotnej pisarza z Szczawna-Zdroju do Jańskich Łaźni)

W XIX wieku Kamienna Góra jest jednym z miejsc związanych z akcją powieści „Maschinen” pisarza Konrada Albertiego (z pochodzenia wrocławianina, redaktora w Berlinie). To powieść realistyczna o m.in. pracy w przędzalni lnu. Ukazuje relację człowieka i maszyny w świecie przemysłu.

W II połowie XX wieku w Kamiennej Górze gościli m.in. nominowany do nagrody Nobla poeta i dramatopisarz Tadeusz Różewicz czy laureatka nagrody Nobla Olga Tokarczuk.

Kamienna Góra i okolice zostały opisane w kilku książkach poczytnych pisarzy naszych czasów, w tym w serii kryminałów retro „Imię Pani” Krzysztofa Koziołka.

opr. Robert Główczyk

[ilustracja: grafika z początku XX wieku, źródło Commons Wikimedia]