Św. Jan Nepomucen w Kamiennej Górze

20 marca minęła 630. rocznica męczeńskiej śmierci średniowiecznego czeskiego księdza Jana z Pomuku. Duchowy znany pod imieniem Jan Nepomucen czczony jest od trzech wieków jako święty kościoła katolickiego. Jest jednym z najczęściej spotykanych w ikonografii niebiblijnych świętych w naszym regionie. Rzeźby wolnostojące, obrazy w kaplicach, różnego typu obrazki święte to zabytkowe świadectwa fenomenu kultu tego patrona i wspomożyciela. W Kamiennej Górze artystyczne przedstawienia świętego Jana Nepomucena znaleźć można zarówno w przestrzeni publicznej – w postaci cennej piaskowcowej figury, ale też w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze, które w swoich zbiorach posiada kilka zróżnicowanych wizerunków świętego.
Jan Nepomucen urodził się około 1350 roku w Pomuku koło Pilzna. Był spowiednikiem królowej Zofii, żony króla Czech - Wacława IV Luksemburskiego (syn Anny Świdnickiej). Hagiografia świętego opowiada o tarapatach w jakie popadł ksiądz na dworze królewskim. Kapłan nie chciał zdradzić królowi tajemnicy spowiedzi królowej, podejrzanej o niewierność. Wacław IV nie uszanował tajemnicy i nakazał zabić Nepomucena. Ksiądz został uwięziony i torturowany. 20 marca 1393 roku zrzucono go z mostu Karola do rzeki Wełtawy w Pradze. Zdaniem historyków sprawa śmierci spowiednika była bardziej skomplikowana. Kapłan prawdopodobnie znalazł się bezpośrednio na linii konfliktu między biskupem a królem, co przypłacił życiem.
Kult Nepomucena rozwinął się oficjalnie dopiero w XVIII wieku pod wpływem Habsburgów. Katolicki dwór cesarski, rządzący na terenie Czech i Śląska, zabiegał o wyświęcenie czeskiego spowiednika. 31 maja 1721 roku Nepomucen został beatyfikowany przez Innocentego XIII, a 19 marca 1729 roku kanonizowany przez papieża Benedykta XIII. Św. Jan Nepomucen stał się setki lat po śmieci jednym z najpopularniejszych patronów. Zaważyła na tym charakterystyka czasów. Męczennik za tajemnicę spowiedzi – jeden z dogmatów kościoła katolickiego - był idealnym świętym podkreślającym rację katolików w sporze teologicznym, który w imperium Habsburgów miał rangę sprawy państwowej. Święty stał się orędownikiem tonących, wspomożycielem chroniącym przed klęską powodzi. Kult św. Jana Nepomucena rósł w siłę dzięki dominacji katolicyzmu, którego był „wizytówką”. Często stawiano rzeźby przedstawiające świętego. Fenomen patrona ma nie tylko sakralne znaczenie. Skala kultury materialnej związanej z kultem sprawiła, że poszukiwania „Nepomuków” stały się rodzajem hobby, a nawet powołana została Międzynarodowa Odznaka Turystyczna „Szlakami Świętego Jana Nepomucena” przyznawana przez PTTK.
Wizerunki Nepomucena charakteryzuje przede wszystkim sposób przedstawiania świętego. Nepomucen jest ubrany w strój księdza katolickiego. Do atrybutów tego patrona zalicza się m.in. wieniec z pięciu gwiazd wokół jego głowy, a także symbole: kłódkę, palec na ustach (będące oznaką zachowania tajemnicy spowiedzi), albo krzyż i palma trzymane w dłoni.
W Kamiennej Górze piaskowcowa rzeźba świętego Jana Nepomucena została ufundowana przez F. Wincklera 23 czerwca 1723 roku. Pierwotnie stała przy bramie miejskiej nad fosą, następnie za prezbiterium kościoła pw. św. Ap. Piotra i Pawła. Od 2020 roku rzeźba poddana konserwacji znajduje się przy deptaku nad Bobrem.
W Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze znajduje się kilka przedstawień świętego. Na uwagę zasłuchuje między innymi drewniana rzeźba z XVIII, mierząca około 1 m wysokości, zaprezentowana w galerii rzeźby. Interesujący jest również ludowy obrazek na szkle z XIX wieku, który podziwiać można na wystawie „W izbie”. W tej samej sali znajduje się również niewielka drewniana rzeźba przedstawiająca świętego. Z kolei na wystawie historycznej, w gablocie ze starodrukami znajduje się modlitewnik z 1707 roku z grafiką z wizerunkiem św. Jana Nepomucena. W zbiorach muzeum (poza ekspozycją) znajduje się także kilka innych zabytków związanych z kultem tego świętego.