Wybrane rocznice na 2025 rok związane z Kamienną Górą i ziemią kamiennogórską

Zapraszamy do korzystania z kalendarium zawierającego około 60 „okrągłych” rocznic wydarzeń historycznych oraz biograficznych związanych z Kamienną Górą, ziemią kamiennogórską, mieszkańcami tego regionu. Niniejszy wykaz stanowi wybór dat uporządkowanych chronologicznie wraz z krótkim opisem. Zestawienie jest podręcznym narzędziem dla miłośników historii Kamiennej Góry.

750 lat temu, w 1275 roku zostało wzmiankowane Chełmsko Śląskie, wówczas jeszcze jako miasteczko czeskie, Mons Bellus, które przeszło później pod panowanie Piastów śląskich
680 lat temu, w 1345 roku nastąpiło słynne odbicie Kamiennej Góry przez księcia Bolka II z rąk czeskich przy użyciu „fortelu trojańskiego”. Scenę tego wydarzenia przedstawia witraż w sali rady kamiennogórskiego ratusza
510 lat temu, w 1515 roku, Władysław Jagiellończyk nadał Kamiennej Górze przywilej organizacji dwóch jarmarków
470 lat temu, w 1555 roku w Kamiennej Górze założono cech stolarzy
435 lat temu, 15 września 1590 roku Kamienną Górę nawiedziło trzęsienie ziemi
400 lat temu, w 1625 roku Kamienną Górę nawiedziła (po raz kolejny) zaraza
370 lat temu, 6 marca 1655 roku urodził się Innocent Fritsch, opat klasztoru cystersów w Krzeszowie, jego inicjatywą było wybudowanie nowego kościoła klasztornego (dzisiejszej bazyliki w Krzeszowie)
365 lat temu, 24 marca 1660 roku urodził się Elias von Beuchel, kupiec kamiennogórski, główny fundator budowy Kościoła Łaski w Kamiennej Górze (stąd monogram EVB na zworniku portalu oraz na wiatrowskazie wieży kościoła), mecenas poety Johanna Christiana Günthera. Portret Beuchela znajduje się w zbiorach Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze
350 lat temu, w 1675 roku w Kamiennej Górze założono cech garncarzy
330 lat temu, 8 kwietnia 1695 roku urodził się Johann Christian Günther, wybitny śląski poeta, mieszkał w Kamiennej Górze na przełomie 1721/1722. Zmarł w wieku 26 lat, tuż po opuszczeniu Śląska. Muzykę do wierszy Günthera napisał m.in. Mozart.
325 lat temu, 25 sierpnia 1700 roku na rynku w Kamiennej Górze stracono kupca Klugego. Po egzekucji pojawiła się legenda o duchu Klugego, który błąka się po rynku ze ściętą głową w ręku (tzw. Czarny Kluge).
315 lat temu, 27 stycznia 1710 roku działalność rozpoczęła szkoła ewangelicka w Kamiennej Górze, która dała początek późniejszemu Realgymnasium
305 lat temu, 8 października 1720 roku odbyło się poświęcenie ewangelickiego Kościoła Łaski w Kamiennej Górze. Kościół wybudowano z łaski cesarza Józefa I Habsburga. Ewangelikom kościół służył do 1945 roku.
300 lat temu, 18 czerwca 1725 roku Kamienną Górę nawiedziło niszczycielskie gradobicie (grad wielkości jabłek)
295 lat temu, w 1730 roku, prof. Christian Ludovici został po raz drugi w karierze rektorem Uniwersytetu w Lipsku. Naukowiec urodził się w Kamiennej Górze
285 lat temu, 29 września 1740 roku urodził się Johann Adam Valentin Weigel, pastor w Leszczyńcu, śląski przyrodnik i kolekcjoner - badacz Karkonoszy, autor publikacji naukowych. W 1803 roku odwiedził go Józef Wybicki z synami (odbywali podróż na Śnieżkę z Wrocławia).
265 lat temu, 15 stycznia 1760 roku zmarł Michael Engler Młodszy, wybitny śląski organmistrz, autor organów w bazylice w Krzeszowie – jednego z najcenniejszych instrumentów tego typu w Europie.
265 lat temu, 23 czerwca 1760 roku pod Kamienną Górą odbyła się duża bitwa III wojny śląskiej. Walka między wojskami Prus i Austrii przeszła do historii jako „Pruskie Termopile”. Scena bitwy została pokazana na witrażu w Sali Rajców kamiennogórskiego ratusza. W bitwie, po stronie pruskiej, walczył m.in. Gottlieb Stephanie (zmarł 225 lat temu w 1800 roku). Wzięty do niewoli, pozostał w Austrii, gdzie został poetą i autorem tekstów do dwóch oper Wolfganga Amadeusza Mozarta.
250 lat temu, 30 października 1775 roku urodził się Johann Wilhelm Gottlieb Otto Benda, burmistrz Kamiennej Góry w latach 1808-1816 (trudne czasy wojen napoleońskich), pochodził ze słynnej rodziny braci Bendów – nadwornych muzyków Fryderyka II Wielkiego. Johann Wilhelm Gottlieb Otto Benda był autorem cenionych tłumaczeń dzieł Szekspira (wydanych w 19 tomach w Lipsku).
240 lat temu, 23 października 1785 roku urodził się Anton Graf zu Stolberg-Wernigerode, starosta powiatu kamiennogórskiego, właściciel zamku Kreppelhof. W młodości łączyło go, rzekomo wzajemne, platoniczne, ale pozamałżeńskie uczucie z księżną Marianną Pruską.
235 lat temu, 8 lipca 1790 roku w Kamiennej Górze gościł król pruski Fryderyk Wilhelm II. Ten monarcha zamówił u Carla Gottharda Langhansa projekt Bramy Brandenburskiej w Berlinie (otwarta w 1791)
235 lat temu, 31 sierpnia 1790 roku w Kamiennej Górze gościł Johann Wolfgang von Goethe, poeta, podróżnik, badacz, jeden z najsłynniejszych literatów Europy. Z Kamiennej Góry Goethe wysłał 2 listy, których treść znana jest do dziś.
225 lat temu, 24 lipca 1800 roku urodził się Friedrich Wilhelm Schlöffel, przedsiębiorca i polityk, w latach 1823-1831 prowadził aptekę miejską w Kamiennej Górze i był radnym miejskim. Wówczas na świat przyszedł jego syn - Gustav Adolph Schlöffel - uczestnik Wiosny Ludów. Friedrich Wilhelm Schlöffel był oskarżany o podburzanie do powstań tkaczy śląskich w 1844 roku, w 1848/1849 był członkiem Zgromadzenia Narodowego we Frankfurcie.
225 lat temu, 15 sierpnia 1800 roku w Kamiennej Górze i Krzeszowie gościł John Q. Adams, dyplomata amerykański, syn prezydenta USA, późniejszy 6. prezydent USA (zaprzysiężony 200 lat temu, w 1825 roku). Z Kamiennej Góry Adams wysłał list, który ukazał się drukiem w 1804 roku w antologii „Letters on Silesia”. Pobytu w Kamiennej Górze dotyczą listy nr XV i XVI.
220 lat temu, 8 lipca 1805 roku w Kamiennej Górze doszło do sensacyjnego zjawiska nazywanego „deszczem grochu”, które było obiektem badań czołowych naukowców niemieckich tamtych czasów (m.in. zajmowali się nim Carl Ludwig Willdenow i Ernst Ludwig Heim). Z deszczem miały spaść jadalne ziarna (jak się okazało były to wypłukane bulwki wiosennej rośliny - ziarnopłonu). O wydarzeniu pisały gazety m.in. w Genui, Lizbonie, Paryżu, Londynie, Berlinie, Wilnie.
205 lat temu, 19 kwietnia 1820 roku w Kamiennej Górze powstała loża masońska o nazwie Johannis-Loge zum innigen Verein am Riesengebirge im Orient. W latach 1917-1935 jej siedzibą była kamienica, w której znajduje się Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze.
180 lat temu, 9 stycznia 1845 roku urodził się Albert Hamburger - twórcy zakładów lniarskich w Kamiennej Górze (założonych w 1871), późniejszej fabryki LEN.
160 lat temu, 29 stycznia 1865 roku w Kamiennej Górze po raz pierwszy zapłonął gaz z gazowni miejskiej
150 lat temu, 2 stycznia 1875 roku w Kamiennej Górze urodził się Johann Modler, inżynier w firmie Fichtel & Sachs, wynalazł torpedo – rodzaj wolnobiegowej piasty rowerowej wyposażonej w system hamulcowy uruchamiany poprzez cofnięcie pedałów
150 lat temu, 4 marca 1875 roku zmarł Karl Methner, współtwórca tkalni Methner & Frahne – jednego z najważniejszych zakładów w historii Kamiennej Góry
150 lat temu, 3 września 1875 roku w Kamiennej Górze gościł Helmuth Karl Bernhard von Moltke, feldmarszałek, artysta. Do naszych czasów zachowały się cylindry zawierające recytacje Moltkego i są to jedyne znane nagrania głosowe człowieka urodzonego w XVIII wieku
140 lat temu, 25 marca 1885 roku w Kamiennej Górze urodził się dr Karl Georg Wendriner, literaturoznawca, międzynarodowy znawca dzieł Goethego, autor naukowych wydań dzieł Goethego w cenionej serii wydawniczej "Goethe-Bibliothek"
140 lat temu, 24 sierpnia 1885 roku uroczyście otwarto wystawny dom handlowy tkalni lnu Falka Valentina Grünfelda (późniejsza powojenna Intermoda i Kamodex)
135 lat temu, 11 lipca 1890 roku w Kamiennej Górze urodził się dr Joachim Givens, specjalizujący się w tematyce prawnej sytuacji jeńców wojennych, delegat uczestniczący w pracach nad III Konwencją Genewską z 1929 o jeńcach wojennych
135 lat temu, w 1890 roku w Kamiennej Górze działalność rozpoczęła firma Brodkorb & Drescher, specjalizująca się w handlu wysyłkowym konfekcji lnianej
130 lat temu, w 1895 roku na Uniwersytecie Wrocławskim doktorat medyczny obronił Ryszard Libawski, który od 1904 roku był pierwszym dyrektorem sanatorium gruźliczego w Kamiennej Górze. Libawski miał śląsko-polskie korzenie.
125 lat temu, w 1900 roku wybudowano nowy browar akcyjny w Kamiennej Górze. W neogotyckim gmachu mieści się dziś spółdzielnia mleczarska.
125 lat temu, 7 lipca 1900 roku zmarł Adalbert Falk - był pruskim ministrem edukacji, reformatorem edukacji, młodość (lata 1832-1838) spędził w Kamiennej Górze (był synem pastora Kościoła Łaski)
125 lat temu, 9 lipca 1900 roku w Kamiennej Górze urodził się prof. Viktor Hamburger, pionier neuroembriologii, laureat prestiżowych nagród, jego współpracownicy otrzymali nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Jego kariera rozwinęła się w USA, gdzie dożył 100 lat
120 lat temu, w 1905 roku w Kamiennej Górze wybudowany został okazały dom handlowy spółki tekstylnej Methner & Frahne, obecnie siedziba Centrum Kultury i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kamiennej Górze
120 lat temu, 5 czerwca 1905 roku uruchomiona została linia kolejowa nr 308 z Kamiennej Góry do Jeleniej Góry przez Kowary. Jednym z najważniejszych wyzwań inżynierskich tej inwestycji była budowa tunelu pod Przełęczą Kowarską o długości 1025 metrów (jeden z najdłuższych tego typu obiektywów w Polsce)
120 lat temu, 6 października 1905 roku w Lubawce urodził się Wolfgang Liebeneiner, aktor i reżyser. W 1934 roku wcieli się w rolę Fryderyka Chopina w filmie "Abschiedswalzer". Był to pierwszy dźwiękowy film biograficzny o polskim kompozytorze. Film miał również przedwojenną dystrybucję w polskich kinach, jako "Chopin, piewca miłości".
120 lat temu, 30 listopada 1905 roku uroczyście otarto nowy ratusz w Kamiennej Górze, zabytkowy gmach do dziś pełni funkcję siedziby magistratu
115 lat temu, 9 sierpnia 1910 roku w Kamiennej Górze urodził się Rudolf Opitz - pilot doświadczalny, początkowo związany z wojskiem niemieckim, a od 1946 szkolił pilotów amerykańskich sił powietrznych.
105 lat temu, 21 marca 1920 roku w Kamiennej Górze urodziła się prof. Gabrielle Donnay Hamburger, wnuczka założyciel zakładów włókienniczych, absolwentka MIT, wybitna naukowczyni, krystalografka, jej nazwisko noszą kryształ.
100 lat temu, 15 marca 1925 roku zmarł prof. Felix Carl Rachfahl, historyk. Pochodził z Chełmska Śląskiego (ur. w 1867). Wykładał w Halle, Królewcu, Fryburgu (był rektorem tego uniwersytetu na przełomie 1922/1923).
100 lat temu, 31 sierpnia 1925 roku w Kamiennej Górze urodził się Georg Kretschmar, teolog ewangelicki, po upadku ZSRR był arcybiskupem Kościoła ewangelicko-luterańskiego w Rosji, Ukrainie, Kazachstanie i Azji Środkowej z siedzibą w Sankt Petersburgu
100 lat temu, 18 listopada 1925 roku urodził się Feliks Kaczmarski, fotograf, po II wojnie światowej mieszkaniec Kamiennej Góry, honorowy obywatel Kamiennej Góry, jeden z kronikarzy życia miasta w II połowie XX wieku.
100 lat temu, 14 grudnia 1925 roku w Berlinie odbyła się prapremiera przełomowej opery „Wozzeck” Albana Berga – głównym asystentem dyrygenta był młody pianista z Kamiennej Góry - Curt Prerauer (ur. w 1901). Był to pierwszy ważny sukces tego muzyka, który współpracował później z BBC i współtworzył życie muzyczne w Australii w latach 50. i 60. XX wieku
95 lat temu, 13 lutego 1930, zmarł Konrad Ansorge, światowej sławy pianista pochodzący z Lubawki, uczeń kamiennogórskiego gimnazjum, ostatni uczeń Ferenza Liszta.
95 lat temu, 24 września 1930 roku, zmarł Otto Mueller, wybitny malarz pochodzący z Lubawki, uznawany za jednego z najważniejszych przedstawicieli niemieckiego ekspresjonizmu
90 lat temu, 6 stycznia 1935 roku w poczytnym amerykańskim piśmie „The New York Times” w notatce prasowej „German Town offers 50 Marks for a Ghost” można było przeczytać, że władze Kamiennej Góry (wówczas Landeshut) rzekomo zaoferowały 50 marek osobie, która... złapie ducha straszącego w okolicy szpitala. Artykuł jest przykładem przedruku sensacji prasy bulwarowej i popularnych mistyfikacji prasowych tzw. „kaczek dziennikarskich”
90 lat temu, w 1935 roku Maria Klippel z Kamiennej Góry (urodzona w 1895 roku) obroniła doktorat na uniwersytecie w Marburgu. Prawdopodobnie była pierwszą kamiennogórzanką z tytułem naukowym.
80 lat temu, 14 lutego 1945 roku nastąpiła nieudana ewakuacja podobozu KL Landeshut – filii Gross-Rosen w Kamiennej Górze, poprzez zorganizowanie marszu śmierci w kierunku Lubawki
80 lat temu, 9 maja 1945 roku miasto Landeshut zostało przejęte i od tego momentu zaczyna się jego nowoczesna historia pod polską administracją, początkowo jako Kamieniogóra, a następnie Kamienna Góra.
80 lat temu, 5 czerwca 1945 roku zmarł prof. Bernhard Nocht, specjalista chorób tropikalnych, szef działającego do dziś Bernhard-Nocht-Institut für Tropenmedizin w Hamburgu, nominowany do nagrody Nobla w dziedzinie medycyny w 1933 roku za wkład nad badaniami malarii (urodził się w Kamiennej Górze w 1857)
80 lat temu, 19 maja 1945 roku Tadeusz Kalaman został pierwszym polskim starostą kamiennogórskim
80 lat temu, 1 października 1945 roku rozpoczęła działalność Szkoła Podstawowa numer 1 w Kamiennej Górze
80 lat temu, 1 października 1945 roku rozpoczęło działalność Państwowe Gimnazjum i Liceum (obecnie Liceum Ogólnokształcące w Kamiennej Górze)
80 lat temu, 1 grudnia 1945 roku uruchomiono w Kamiennej Górze fabrykę maszyn tekstylnych – późniejsza DOFAMA
75 lat temu, 12 kwietnia 1950 w Kamiennej Górze urodził się Ryszard Bosek, polski siatkarz, manager siatkarski i działacz, mistrz świata z 1974 i mistrz olimpijski z Montrealu 1976
70 lat temu, 2 stycznia 1955 roku w Kamiennej Górze zmarł kapitan Józef Sierociński, polski działacz patriotyczny i niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, adiutant generała Hallera, pośmiertnie w 2021 roku awansowany na stopień majora.
70 lat temu, 6 lipca 1955 zmarł prof. Willy Hellpach, psycholog, członek Niemieckiej Partii Demokratycznej, z ramienia tej partii, 100 lat temu, w 1925 roku kandydował na urząd prezydenta Niemiec. W 1895 roku zdał maturę w Kamiennej Górze.
30 lat temu, w 1995 roku Andrzej Morański z Kamiennej Góry po raz ostatni zdobył nagrodę za szopkę średnią w Konkursie Szopek Krakowskich (w 1996 roku zgłosił się po raz ostatni, wygrywając w konkursie szopek miniaturowych). Szopka z 1995 roku znajduje się w zbiorach Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze
10 lat temu, 9 listopada 2015 roku zmarł ksiądz prałat Stanisław Książek, teolog, twórca parafii Matki Bożej Różańcowej w Kamiennej Górze, honorowy obywatel Kamiennej Góry.

opr. Robert Główczyk