ZBIORY HISTORYCZNE

W dziale historii do szczególnie ciekawych zabytków należy zbiór 21 map powstałych między 1745 a 1787 r. w oficynie wydawniczej spadkobierców Johanna Baptisty Homanna w Norymberdze (miedzioryty kolorowane). Wśród nich znajdują się także mapy wydawane w innych oficynach: I.E. Bodego w Berlinie, Królewskiej Akademii Nauk w Berlinie, czy M. Briona z Paryża. Tematycznie obejmują cały świat. Zbiór ten to mapy krajów niemieckich i prowincji holenderskich w dużych skalach oraz części kontynentów, wielu krajów europejskich i pozaeuropejskich, głównie afrykańskich. Jedna z nich to mapa Śląska Tobiasa Maiera.
Ważny w zbiorach historycznych jest francuski podręczny atlas Niemiec Le Rouge’a z 1759, zawierający 100 barwnych map poszczególnych regionów Niemiec, wykonanych techniką miedziorytniczą, w tym Dolnego i Górnego Śląska. Atlas ten miał służyć m.in. do celów wojskowych.
Inna ciekawa mapa to „Teatr wojenny na Węgrzech, pomiędzy Imperium Habsburgów a Turcją”, holenderska, z holenderskim i francuskim opisem autorstwa H. Stuermana, wydana w Amsterdamie przez Gerrita van Schagena w II połowie XVII wieku. Na uwagę zasługuje francuskojęzyczny zbiór siedmiu map pogranicza Chin, Turkiestanu, Mongolii i Tybetu (wydawcą był Le Parmentier, Desbruslins, XVIII w.). Warto dodać, że pracownia Le Parmentiera, wydająca mapy po francusku, znajdowała się w Londynie. Mapy te były opracowaniami pionierskimi, opisującymi obszary praktycznie nie poznane dotąd przez ludzi Zachodu. Widać na nich dość szczegółową wiedzę na temat jednych obszarów i dla kontrastu olbrzymią pustkę dotyczącą wielu ziem najtrudniej dla podróżnika dostępnych. Wraz z mapami do zbiorów trafiły dokumenty chińskie, wymagające opracowania przez sinologa.

Mapa "Ducatus Silesiae" Tobias Maier. Wyd. spadkobiercy I. B. Homanna, Norymberga, po 1745

Mapa "Seconde feuille comprise dans la Carte Generale du Tibet, et qui contient en particuler
le pays qui est au couchant de Tourfan" (mapa północnego pogranicza Tybetu)

W zbiorach historycznych działu znaczną jego część stanowią regionalia. Jednym ze starszych (1770) jest  rachunek dla gen. Ferdynanda von Czettritza. Większość zebranych dokumentów pochodzi z XIX wieku i I poł. XX w. z Ziemi kamiennogórskiej i Śląska. Są to m.in. rachunki, dokumenty dotyczące zakupu i sprzedaży dóbr, bądź dokumenty osobiste, jak sztambuchy z XIX w. czy dokumenty z okresu nazistowskich Niemiec, ukazujące na konkretnych przykładach losy jednostek w tym czasie, np. korespondencja wojenna.

Rachunek dla gen. Ferdynanda von Czettritza, 1770

Ważną cześć dokumentów stanowią pisma z lat 30. XX wieku, ukazujące historię powstawania Muzeum Regionalnego (Heimatmuseum) w Kamiennej Górze. Jest to głównie korespondencja osób, które przyczyniły się do powstania instytucji. Wśród regionaliów są ponadto dokumenty cechowe (XIX i XX w.), materiały dotyczące życia politycznego Niemiec w I połowie XX w.  oraz życia gospodarczego w powiecie kamiennogórskim. Śląskie
i kamiennogórskie zbiory regionalne zawierają również mapy z II poł. XIX i I poł. XX wieku.

Ostatni nabytek działu to zbiór dokumentów, wydawnictw podziemnych i pamiątek dotyczących historii NSZZ „Solidarność” w Kamiennej Górze w latach 80. i 90. XX wieku w kontekście dziejów „Solidarności” w całej Polsce. Do zbiorów zostały przekazane przez miejscowego działacza „S”, byłego więźnia politycznego, represjonowanego w latach 80. przez władze PRL. Większość z nich stanowią wydawnictwa drugiego obiegu „Solidarności’ i „Solidarności Walczącej” oraz innych organizacji opozycyjnych z końcowego okresu istnienia PRL, przede wszystkim „Wolność i Pokój”. Inne wydawnictwa stworzone zostały przez małe, niezależne grupy opozycyjne (nawet pojedyncze osoby), niezrzeszone w żadnej szeroko znanej organizacji. Pod względem ilościowym mamy tu zgromadzone szerokie spektrum wydawnictw podziemnych, od zupełnie ulotnych, nawet jednokartkowych, do całkiem sporych broszur. Wpisanie tego zbioru do Działu jest o tyle ważne, że wiele materiałów dotyczących najnowszej historii z tego okresu uległo w ostatnich latach zniszczeniu, szczególnie
w wymiarze lokalnym.

ZBIORY NUMIZMATYCZNE

W zbiorach numizmatów najstarszym eksponatem jest sesterc rzymskiego cesarza Antoninusa Piusa (138-161 n.e.), znaleziony na ziemi kamiennogórskiej. W zdecydowanej większości eksponaty Działu tworzy tzw. skarb z Dębrznika, liczący 6360 monet srebrnych z XV i XVI wieku, znaleziony we wsi leżącej nad Bobrem, na północ od Kamiennej Góry. W skarbie dominują monety ze Śląska czeskiego; końcówka pochodzi z początków okresu władzy cesarza Ferdynanda I Habsburga. Oprócz monet czesko-jagiellońskich oraz węgiersko-czeskich (Maciej Korwin) wyróżnia się pokaźna grupa polskich monet jagiellońskich, używanych wtedy na Śląsku. Skarb zawiera też monety z kilku krajów niemieckich.

Sesterc Antoninusa Piusa (138-161 n.e)

SKARB Z DĘBRZNIKA

Skarb z Dębrznika obejmuje:
półgrosze koronne Władysława Jagiełły, Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, Aleksandra i Zygmunta I Starego,
grosze praskie Władysława Jagiellończyka (17 z 24 istniejących typów!) i cesarza Ferdynanda I (8 spośród 37 istniejących typów),
półgrosze świdnickie Ludwika II Jagiellończyka (to najliczniejsze z większych monet skarbu),
halerze Stanów Śląskich Władysława i Ludwika II Jagiellończyka,
halerze cesarza Ferdynanda I,
grosze wrocławskie Macieja Korwina,
grosze karniowskie (Krnov, czeski Śląsk) Macieja Korwina,
fenigi Władysława i Ludwika Jagiellończyka,
grosze z Nysy, Jana V Turzo, biskupa wrocławskiego 1506-1520 (ciekawe odmiany!),
grosze saskie książąt Fryderyka, Jana i Jerzego i inne,
grosze miśnieńskie,
grosze heskie,
grosze z hrabstwa Mansfeld (w południowej części landu Sachsen-Anhalt),
grosze złotostockie Albrechta i Karola, książąt ziębickich,
halerze hrabstwa kłodzkiego,
grosze legnickie ks. Fryderyka legnicko-brzeskiego (1488-1547),
fenigi czeskie hr. kłodzkiego Poutki von Czastolowitza 1422-1437,
grosze brandenburskie Jana i Albrechta, margrabiów brandenburskich, pierwsze 30-lecie XVI w.,
fenigi czeskie Jerzego z Podiebradów,
grosze węgierskie Ludwika II Jagiellończyka,
fenigi węgierskie Ludwika II Jagiellończyka,
halerze zgorzeleckie od czasów Władysława Pogrobowca i Macieja Korwina do Ludwika II Jagiellończyka.

Półgrosz koronny, Kazimierz Jagiellończyk, król Polski 1447-1492, wielki książę litewski 1440-1492

Półgrosz koronny, Aleksander Jagiellończyk, król Polski 1501-1506, wielki książę litewski 1492-1506

Grosz praski, Władysław II Jagiellończyk (król czeski i książę śląski 1471-1516, król węgierski 1490-1516)

Grosz praski, Władysław II Jagiellończyk (król czeski i książę śląski 1471-1516, król węgierski 1490-1516)

ZBIÓR BANKNOTÓW

W Dziale zgromadzono pokaźny zbiór banknotów z I połowy XIX w. W większości są to banknoty pruskie z czasów Wilhelma II, wielka liczba banknotów zastępczych z czasów powojennej wielkiej inflacji po I wojnie światowej. Pokaźna część to banknoty rosyjskie, przed- i porewolucyjne, jak i banknoty różnych, krótko istniejących w czasie pierwszej wojny i później, organizmów państwowych (krótkotrwale istniejące państwa ukraińskie) i tymczasowych tworów administracji wojskowych na terenie Europy wschodniej – także z terytorium Litwy i Łotwy. Pozostała część zbioru to często spotykane wśród kolekcjonerów banknoty polskie, emitowane po 1918; marki i złote polskie zgromadzone w większej ilości.


Opiekunem Działu Historii i Działu Numizmatów jest Przemysław Burchardt.